Art Nouveau ve '' Peter Behrens''

Peter Behrens, (14 Nisan 1868 – 27 Şubat 1940) dünyanın ilk büyük endüstriyel tasarımcısı ve 'kurumsal kimliğin babası sayılır. Endüstride bütünleştirici bir görsel kimlik ve kalite standardına ulaşmanın ancak tasarımla sağlanabileceğini kavrayan dönemin ilerici AEG (Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft) genel müdürünün 1907'de Behrens'i AEG'nin görsel kimliğini gerçekleştirmek üzere göreve çağırması , kariyerinin dönüm noktası olmuştur.

Bu konuda yaptığı çalışmalar ;

1. mimar
2. endüstri tasarımı
3. grafik tasarım

olarak üçe ayrılır ve ilk kurumsal kimliktasarım programı olarak kabul edilir.

AEG için hazırladığı elektrikli kullanım aletlerinden soba, saat ve çaydanlık gibi endüstriyel tasarımları, süslemeden uzak sade bir yapıda gerçekleştirilmesi nin nedeni güzelliğin işlevini yaratmasina inanmasıydı. 19. yüzyılda ortaya çıkan bu felsefi tavıra 'Die Neue Sachlichkeit' (yeni nesnelcilik) adı verilmiştir. Mimari dalda ise, 1909'da tasarladığı cam perde duvarlı türbin fabrikası kompleksi mimarlık tarihinin bir kilometre taşıdır.Behrens klasik sanatları tüm görsel sanatlar ve tasarım için kaynak bulmak üzere incelemiştir.

Behrens'in grafik tasarım konusundaki kurumsal kimlik çalışmaları amblem, logotype, broşür, kataloglar, basın ilanları, afişler, ambalajlar, kırtasiye malzemeleri ve 'Behrens kursiv yazısı' gibi tipografik konuları da kapsar. Behrens AEG çalışmasında, ünlü bal peteği biçimini, hazırladığı amblemden, harf karakteri ve mekan düzenlemesine kadar, her türlü tasarımda kullanarak, görsel kimlikte bütünlük sağlamıştır.

Art Nouveau (Türkçe: Yeni Sanat), zarif dekoratif süslemelerin ön plana çıktığı, kıvrımların ve bitkisel desenlerin sıklıkla kullanıldığı bir sanat akımıdır. Köklerinin Londra merkezli Arts & Crafts Hareketi'ne dek gittiği söylenebilir. Avrupa ve Amerika’yı etkilemiştir.

19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında etkili olmuş bu akım Türkiye'de Yeni Sanat ya da 1900 Sanatı olarak adlandırıldığı gibi birçok Avrupa ülkesinde de bölgesel olarak değişik adlarla anılmış, adlara uygun olarak da uygulamaların niteliklerinde değişiklikler görülmüştür. Modern Style, Yellow Book Style, Fin de Siecle Style, Jugendstil, Secession Stil bölgesel olarak kullanılan adlara örnektir. Akımın ilk aşamalarında mimarlıktaki gelişmeler daha belirgindir. Kullanılan abartılı barok stili benzeri dekoratif bezeme ve süslemeler sebebiyle Floral Style (Doğal Stil),Style Coup De Fouet (Kamçı Vuruşu Stili) ve Style Anguille (Yılanbalığı Stili) olarak da anılmıştır.

Orta Çağ'ın gotik sanatını savunan İngiliz estetikçi ve tarihçi John Ruskin’den etkilenen, Praeraphaelit grubu üyesi William Morris, mutluluğun el emeğiyle elde edilebileceği, işçi kesiminin yaşama sevincine bu tür çalışmalar ile ulaşabileceği inancındaydı. İnsan ile maddenin arasına giren makinenin, dolayısıyla endüstriyel gelişimin güzelliği yok ettiği görüşündeydi. Yalnız ve yalnız insan elinin maddeye can verebileceği, Orta Çağ sanatçılarının eserlerinin mükemmelliğinden aldıkları zevkle özgür ve mutlu olduklarını savunuyordu.

Sosyalist fikirlere sahip William Morris; sanatı el emeği niteliğiyle geniş halk topluluklarına mal etmek suretiyle demokratlaştırmak istemiş, sanat kurumları açmış ayrıca imal ve satışın bir arada gerçekleştiği günümüz meslek okulları niteliğindeki atölye-mağaza olan Morris Company’i açmıştır.

W. Morris’in bakış açısı birçok sanatçı tarafından benimsenmiş, desteklenmiş ; bu yolla el sanatlarına dayalı bir sanat akımı oluşmuştur. Endüstriyel gelişmelerle ev yapımı ürünlerin pahalı kalmasıyla fakir işçi kesim yerine zengin koleksiyonculardan rağbet görmüştür. Kısaca endüstriye yenilmiştir.

Art Nouveau ismi 1896 yılında Paris’te açılmış olan, dekoratif mobilya ve aksesuar satan bir mağazadan gelmektedir. Devlet salonuna kabul edilmeyen sanatçıların da bu tür eşyaların alım satımıyla ilgilenmeye başlamasıyla akım güçlenmiş ve anti akademik bir nitelik kazanmıştır.

Art Nouveau, zamanla klasisizmi reddetmiştir. Bu toplumsal değişimi de yansıtan bir durumdur. Darwin sonrası bir toplumda, tanrının varlığının ancak sorgulanabildiği bir zamanda, insan ruhunun karanlık yanları ortaya çıkmaya başlamıştı. Fin de siecle yani “yüzyılın sonu” sanatçıları ve yazarları sis ve loşluğu, parlak gün ışığına yeğlerler. Paris gece hayatından, dansçılar ve hayat kadınlarından ilham alan grafik çalışmalar mimaride Victor Horta’nınLoie Fuller’e tasarladığı tiyatro binası bunu kanıtlar niteliktedir.

Klasisizme sırtını dönen Art Nouveau sanatçıları ilhamı öncelikle doğada aramışlardır. Bitkisel motifler, kadın figürleri, kıvrılan bükülen çizgiler akımın etkilediği her alanda kullanıldı. Bitkileri ve hayvanları düzenli kompozisyonlarda statik bir formda kullanılarak, eskilerin aksine doğanın dinamik kuvvetleri dile getirilmeye çalışılmıştır.

Demirin yapı malzemesi olarak kullanılması mimari için önemli bir devrim hareketi olmuştur. Demir; metro girişlerinde, yapıların değişik bölümlerinde, günlük yaşam araç ve objelerinde hem fonksiyonel hem de süs olarak değerlendirilmiştir.

Demirin kullanımının yanı sıra Art Nouveau’nun karakteristiklerinden birisi de camın yoğun kullanımı, bunun bir sonucu olarak ışık ve aydınlatma çözümleridir. Aydınlatmanın önem kazanmasıyla cam pencerelerle aydınlatılan merdiven ya da hollerin merkez olarak yerleştirildigi yeni bir plan düzenine gidilmiştir.

Art Nouveau mimarlık sanatı 3 aşamada incelenebilir:

1. 1896-1900 yılları arasında, başka stillerin yansımalarının net olarak görüldüğü dönemde Neo Barok denilebilecek motifler ve bitkisel bezemeler ön plandadır.
2. "Gotik'i taklit ya da tekrar etmemeli sadece devam etmeliyiz" diyen Antoni Gaudi yapıtlarında renkli yüzeyler, dalgalı formlar, bol dekorasyon ve organik motifler kullanarak bu akımın ilk örneklerini yaratmıştır. Gotik mimari ve Katalan mimarisinin bir sentezi de sayılan yapıtların her yerinde süsleme öğeleri olarak bükük, kıvrık çizgili hacimler kullanılmıştır.
3. 1905-1914 yılları arası bir geçiş aşamasıdır. Bu dönemde dekoratif süsler sadeleşmiş, çizgiler stilize edilmiş, eğri çizgiler çokgen ve küpler oluşturmaya başlamıştır.
4. 1925’te uluslararası stil (İngilizce: Style Internationale) uygulamaya geçmiş; eğriler, geometrik figürler, yoğun dekor, sistematik sadelik, fantezi-fonksiyon paralellikleri oluşmuştur.

Art Nouveau'nun el sanatlarını yayma ilkesi 20. yüzyılda endüstriyel tasarım ilkesini oluşturmuş, el sanatlarının fonksiyonel olması gerekliliği vurgulanmıştır. Mimarlıkta da form fonksiyonu izler. Uluslararası stil de aynı zamanda kübik hacimler oluşturur, düz yüzeyler teras nitelikli katlar ve bu formları tamamlar; yalınlaşan tasarımda yüzeyler dik açılarla birleşir. Bu mimari stilinin tanınmış temsilcileri arasında Le Corbusier, Walter Gropius, Mies van der Rohe, Alvar Aalto sayılabilir.

http://www.youtube.com/watch?v=O34YVQsFiWY

Yeni Tipografi-Futura Yazı Karakteri-Paul Renner

Paul Renner, (d. 9 Ağustos 1878 – ö. 25 Nisan 1956) Alman grafik tasarımcısı ve eğitmendir. Tipografi alanında isim yapmıştır. Futura fontunun tasarımcısıdır. Yeni tipografi denince ilk akla gelen isimlerden biridir. Geometrik modernizm anlayışını benimsemiştir.  Renner el işi deri kitap ciltleri tasarlayarak kendine ek gelir başladı.William Morris örnek ve yüzyıl mimar ve tasarımcıları sonunda arasındaGesamtkunstwerk (sanat toplam çalışma) kavramı ilgi ile hiç şüphesiz esinlenerek, o kısa sürede en "kitabının aksine, sadece bağlamaları tasarımı ile memnun oldu, ve zaman dekoratörler ", seçim ve tipi düzenlenmesi de dahil olmak üzere, içte ve dışta, bir hacim neredeyse tüm tasarım ile ilgili yönleri için sorumlu olma konusunda ısrar etti.

Sonuç olarak, Renner form ve fonksiyon arasındaki ilişki derin bir ilgi gelişti. 1922 yılında, o bir Gotik yazı bir kesinlikle geleneksel tasarım ile yayınlanan typographie als Kunst (Sanat olarak Tipografi) adlı bir öncü kitap yazdı. Sonunda, okunabilirlik için Renner'ın endişe sonra Alman edebiyatı için standart uygun formlar kabul Gotik yararlılığını (ayrıca Blackletter veya Fraktur denir) kağıtlar, sorgulamaya yöneltti. Lederhosen gibi, Renner dedi, Gotik yazı erken yaşta yerinden kalıntıları, nostaljik bir artık vardı.

Büyük Gotik harfler aşırı süslü ve Almanca bütün isimlerin istifade çünkü, Renner, modern tasarımcılar, daha iyi roman yazı biçimleri kullanmanız (ve gerektiği sonucuna Çünkü, sans "olarak onun bir geç 1920'lerin makalede açıklanan Futura gibi geometrik yazı serif Çağımızın yazı "). "Ulusal çıkar olarak," diye, 1928 yılında savundu "ve bizim harika Alman dilinin çıkarına, nihayet [Gotik yazı karakterlerine] vazgeçmek gerekir."

Renner 1924 yılında Futura ilk çizimler yapılmış, ancak mevcut hale gelmeden önce üç yıl geçti. Bu dönemde, diğer tasarımcılar aynı sorunları ele ve karşılaştırılabilir Modernist yazı gelişmekte edilmiştir.1916 yılında, Edward Johnston Londra Metrosu'nun istasyon nameplates kullanılmak üzere bir geometrik yüz geliştirmiştir; 1926 yılında, Dessau Bauhaus, Herbert Bayer, yazı serif tüm büyük harfleri ortadanUniversal, kendi geometrik sans yayımladı; 1928 yılında, Eric Gill, Gill Sans geliştirilen Johnston Yeraltıyüzünden açıkça türetilmiştir.

Başka bir sonuç Renner (Almanca Yazıcılar için Yüksek Lisans Okulu) Münich Meisterschule für Deutschlands'da Buchdrucker tipografi öğretmek için üç yıl önce işe almıştı Jan Tschichold tarafından Die Neue typographie (Yeni Tipografi) ve 1928 yayın oldu. Die dogmatik denilen Neue typographie yazı biçimleri, asimetrik düzenleri ve ızgara tabanlı geometrik şekillerin sans serif kullanımı için.

Komünist, Tschichold açıkça Bolşevik Devrimi ile sempati vardı asla iken. 1933 Mart'ında Hitler Almanya şansölyesi oldu sadece birkaç ay sonra, Tschichold Naziler tarafından tutuklandı ve ne denirdi dört hafta boyunca düzenlenen "koruyucu gözaltı". Tschichold tutuklanmasını protesto Renner, sadece Kultur-bolschewismus (kültürel Bolşevizm) üzerinde kendi faaliyetleri-özellikle onun açık sözlü kompozisyon üzerinde dikkatini sunulan o anti-Semitik ve anti-komünist propaganda şiddetle eleştirdi vardı ki, bir yıl önce yayınlanan Ulusal Sosyalistler.

Tschichold tutuklanması ve Bauhaus basıldı önce sadece yedi gün sonra bir aydan az, Renner de gözaltına alındı ​​(ve daha sonra Hitler'in yardımcısı Rudolf Hess, Renner'ın ailesinin bir arkadaşının müdahalesi sonrasında ertesi gün serbest) oldu. Kısa bir süre sonra, Naziler gibi Renner kınadı "ulusal güvenilmez." 55 anda, onun öğretim görevden ve hayatının geri kalanı için düzenli bir işte çalışmak yasaktı. Renner bir tanıdık bir olarak tarif ne başvurarak bu aşağılama kurtuldu "iç göç." O grafik tasarım çevirdi, ve 1939 yılında etkili bir kitap, Die Kunst der typographie (Tipografi Sanatı) yayımlandı. İronik, iki yıl sonra, Naziler Yahudi yazıcılar tarafından terfi iğrençlikleri gibi Gotik yazı biçimleri kınayan ve devlet-yaptırıma Kılavuzu Harf olmak roman yazı ilan, tipografi kendi politikasını tersine.

Tschichold, Bayer ve evlerinden kaçan diğer önde gelen tasarımcılarının aksine, Renner o olmayı anlaşılır acı olsa, Almanya'da kalmayı tercih etti "kendi ülkesinde bir sürgün." Renner 1956 yılında öldü. Hayatının son yıllarında, o bir kalp krizi geçirdi kadar, hâlâ, yazma, boyama kitapları ve puntolar tasarımı, sanat ve zanaat, form ve fonksiyonu, gelenek ve yenilik arasındaki sınırları çapraz için çalışıyordu .

Yeni Tipografi;

Grafik tasarım alanında 20. yy'ın başında ortaya çıkan yaratıcı yeniliklerin büyük bir kısmı, modern sanat hareketlerinin bir uzantısı olarak meydana gelirken, bu hareketlerden bağımsız olarak çalışan birçok tasarımcı da "Yeni Tipografi"
adı altında önemli gelişmeler ortaya koymuştur..Bu tasarımcılar öncelikle estetiği işlevin yaratacağı ilkesinden yola çıkarak, dolaysız bir görsel anlatım biçimi kurmaya çalışırken, tasarımcının konumunun her zaman işlevsel olması gerektiğini savunmuşlardır..Konstrüktivist düşüncelerin tipografiye uyarlanması 
üzerine kuramlar geliştirerek, Modernist kuramları gündelik baskı sistemlerine uygulanacak bir biçime getiren ve bu yeni tipografiyi büyük kitlelere tanıtan sanatçı Jan Tschichold'dur.. 1928'de yazdığı "Die Neue Typographie" (Yeni Tipografi ) adlı kitabında, yeni tipografinin süslemeden kaçınarak, yalnız iletişim işlevine cevap verecek biçimde planlanacak olan akılcı bir tasarıma dayanması gerektiğini savunmuştur.. Bu dönemde, her türlü kalınlık ve boyutlardaki serifsiz 
yazı, modern harf karakteri olarak kabul edilmiştir..
Tasarımlar ise geometrik bir grid üzerinde planlanarak, strüktür, denge ve vurgulama için genellikle çizgiler ve şeritlerden yararlanılırken, görüntü olarak fotoğrafın nesnelliği ve ayrıntılı netliği yeğlenmiştir..Yeni Tipografi'nin özgün tasarımcılarından biri olan Hollandalı Piet Zwart da Dada hareketinin devingen yapısıyla De Stijl'in işlevselliğini ve biçimsel niteliğini biraraya getirerek, görünüşte birbiriyle çelişen bu iki hareketten bir sentez yaratmıştır..

Picasso ve Matisse'in resmin malzemesine yeni bir anlayış getirmeleri gibi, Zwart da geleneği yıkarak, grafik tasarımın malzemesine yeni bir görsel anlatım kazandırmıştır..Harf karakterlerinin, metnin içeriğine ters düşmemesi aksine onu görsel olarak da desteklemesi gerektiğini savunan Zwart, bu düşüncesini, geleneksel tipografinin statik uyuma dayanan yapısını kırıp, ritmik-dinamik bir kompozisyon anlayışı geliştirerek tasarımlarına uyarlamıştır..Sözcüğün görsel yanı elverdiği sürece, kurnazca ve esprili bir biçimde, çağrışımlardan yararlanarak yaptığı oyunlarla hem tipografiye yeni bir canlılık kazandırmış hem de okumayı çekici hale getirmiştir..Ancak tipografiyle yaptığı bütün oyunlara karşın, işlevsel ve amaca yönelik tasarım yapma ilkesine sadık kalması nedeniyle, sonuçta işlevsel tipografiye yeni bir üslup getirmiş ve bu çabası tasarıma yaptığı en önemli katkılardan biri olmuştur..

Bir başka Hollandalı sanatçı Hendrik N.Werkman (1882-1945) ise, çalışmalarında dizgi malzemesi, mürekkep ve mürekkep merdanesi kullanarak, yalın sanatsal ifadeler yaratmıştır..Werkman'ın, tasarımlarında hazır unsurlar kullanması, Dadacılar'ın özellikle fotomontajda uyguladıkları yaratıcı süreci çağrıştırmaktadır..Lissitzki gibi, Werkman da harfi, yazıyla iletişim kurmanın dışında, somut görsel bir biçim olarak kullanmıştır..Bu dönemin ünlü Hollandalı grafik tasarımcılarından biri de Paul Schuitema'dır (d. 1897-?)..
Schuitema, Yeni Tipografi'nin ustalarından biri olarak, Konstrüktivizm ve De Stijl'in ilkelerini reklamcılığa uyarlamıştır..

Fotoğrafın, bir ilelişim aracı olarak kullanılmasına önemli katkılarda bulunan İsviçreli fotoğrafçı ve tasarımcı Herbert Matter (1907-? ) fotomontaj tekniğiyle ve birden fazla negatifi üst üste basarak ilginç afiş tasarımları gerçekleştirmiş, turistik afişe yeni bir anlatım getirmiştir..Matter ayrıca, aşırı boyut farklılığıyla ve 
siyah-beyaz fotoğrafa renk ekleyerek tasarım etkinliklerl yaratmıştır..

1930'larda fotoğrafı grafik tasarımda kullanan bir başka yenilikçi sanatçı İsviçre'li Walter Herdeg olmuştur..Herdeg, İsviçre'nin turistik bölgeleri için reklam ürünleri tasarlarken, kolaj yaptığı fotoğraf görüntüleriyle dinamik kompozisyonlar yaratmıştır..Yeni Tipografi alanında son derece özgün çalışmalar gerçekleştiren tasarımcılardan Hollandalı Willem Sandberg de II. Dünya Savaşı yıllarında ortaya koyduğu "experimenta typographica" (tipografik denemeler) adlı tasarımlarını savaştan sonra yaptığı çalışmalarında kullanmıştır..Tasarımlarında simetriye karşı çıkarak, parlak ana renkleri dramatik bir biçimde, karşıtlıklardan da yararlanarak kullanmayı yeğleyen sanatçı, kompozisyonlarında ve serifsiz yazılarla, kağıttan yırtarak elde ettiği büyük kalın harf biçimlerini birarada kullanmıştır..

Grafik tasarımda "Yeni Tipografi'nin ilkeleri, Rusya ve Hollanda'da başlamış, Bauhaus'ta kristalize olmuş ve en açık anlatımını Tschichold'da bulmuştur.. 20. yy'ın ussal ve bilimsel anlayışı bu uygulamalarla grafik bir ifade kazanmıştır..Yeni Tipografi, yaratıcılığı kısıtlamak yerine, tasarımcıları işlevsel ve etkili bir görsel iletişim geliştirmeye itmiştir..

Futura;

ilk defa 1927 yılında Paul Renner tarafından kullanılmaya başlandı ve bugün hala en çok kullanılan fontlardan biri. 1928 yılında Light, Medium, Bold ve Bold Oblique fontlarından sonra, 1930 yılında Light Oblique, Medium Oblique, Demibold ve Demibold Oblique yazı karakterlerinin sunulmasıyla font ailesihızlıca gelişti. 1932 yılında Book, 1939 yılında Book Oblique ve 1952 yılında Edwin W. Shaar tarafından hazırlanan Extra Bold yazı karakteri ile aileye eklemeler yapıldı.

Net bir karakter olması sebebiyle birçok marka tarafından logo ve reklamlarında tercih edilen bir karakter oldu. Volkswagen, Shell Petrol ve 2010 yılına kadar IKEA, Futura fontunu kullanmışlardır. Markaların yanında filmlerin (American Beauty [1999], V for Vendetta) ve dizilerin de (Susam Sokağı Amerika versiyonu) Futura fontunu tercih ettikleri olmuştur.

85 yılı geride bırakmış olmasına rağmen popülaritesini kaybetmemiş olan bu olağanüstü fontun yaratıcısına saygı duymak adına Paris ESAG’dan iki öğrenci Thibault de Fournas ve Christopher Wilson aşağıdaki videoyu hazırlamışlar.

http://vimeo.com/33434885#at=0